दिल्लीको होटलमा बसेर क्यानडा र अमेरिकामा मानव तस्करी 
अनलाइन जुवा खेलाएर काभ्रेका अनिलले गरे दुई अर्बको कारोबार 
मुख्यमन्त्री सोडारीले विश्वासको मत लिन सुदूरपश्चिमको प्रदेश सभा बैठक आव्हान 
अफगानिस्तानमा बाढीबाट ३१५ भन्दा बढीको मृत्यु 
सुँगुरको मिर्गौला प्रत्यारोपण गरिएका रिचर्डको निधन मरिच खेती कसरि गर्ने : जानिराखौ
मसलाको राजा भनेर चिनिने मरिच एक बहुबर्षे, सदाबहार, लहरे झाड हुने वाली हो । मरिच प्राय सबै नेपालीको भान्सामा अनिवार्य रुपमा हुन्छ । हरेक मसलामा प्रयोग गरिने मरिच नेपालमै भने अझै आवश्यक मात्रामा उत्पादन गर्न सकिएको छैन । बार्षिक १ अर्ब रुपैयाँ भन्दा माथी बराबरको मरिच नेपाल आयात गर्ने गरिएको तथ्याङ्क छ ।
परिचय
यसको बोट लहरे झाङ हुने भएकाले यसलाई सहाराको आवश्यकता पर्छ । यसको वानस्पतिक नाम पाइपर निग्रम(Piper nigrum) हो जुन पिपरेसी (piperaceae) परिवार अन्तर्गत वनस्पति जगतमा पर्छ । यो वालीमा मुख्य तत्व पाइपेरिन पाइन्छ जसले यसलाई पिरो बनाउँदछ । सामान्यतया हामीले प्रयोग गर्ने गरेको मरिच पाकेर सुकाइएको हुन्छ जसलाई peppercorn भनिन्छ ।
भियतनाम विश्वकै सबैभन्दा धेरै मरिच उत्पादन तथा निर्यात गर्ने देश हो । भियतनामामा उत्पादीत मरिचले विश्व बजारको ३४ प्रतिशत हिस्सा ओगट्छ । नेपालमा मोरङ,झापा , सूनसरी , रामेछाप र लमजुङका केही स्थानमा मरिच खेति गरेको पाइन्छ । वर्षेनि असार देखि साउनसम्म फूल फूल्ने र वैशाखमा पाक्ने हुँदा मरिचलाई एक पटक रोपेपछि साधारणतया २५-३० वर्ष सम्म फल्ने एवं फूल्ने पनि गर्दछ, कहीं कहीं त ६० वर्ष भन्दा पनि धेरै समय सम्म उत्पादन लिएको पाइएको छ ।
मरिचको उन्नत जातहरु
*वेलानकोट्टा
*कोट्टानादन
*कल्लुवली
*पन्नियूर
*चेरियाकानियाककाडन
*कोरिमुण्डा
खेति गर्ने तरिका
मौसम /हावापानी /माटो
मरिच न्यानो, आद्र्र हावापानी र बढी वर्षामा हुने, उष्ण प्रदेशिय बाली हो । पहाडी क्षेत्रको न्यानो तथा बढी आद्रता भएको ठाउँमा पनि यसको खेती गर्न सकिन्छ ।
समुद्री सतहदेखि १५०० मिटर सम्म खेती गर्न सनिे यो वालीलाई २००० देखि ३००० मिमि पानी चाहिन्छ भने सापेक्षित आद्र्रता ६०–९५ % उपयुक्त हुन्छ । मरिच बृद्धिको लागि २३–३५ डिग्री सेल्सियसको तापक्रम चाहिन्छ ।
यसले १० डिग्री सेल्सियस भन्दा कम तापक्रम सहन सक्दैन ।
मरिचलाई लामो वा छोटो दिनले फरक पार्दैन तर उपयुक्त प्रकाश पाएन भने ५० % सम्म उत्पादन घट्न सक्छ ।
पि एच मान ४.५–६ सम्म भएको पूर्वी मोहडा भएको जमिन चाहिन्छ ।
पानीको निकास सजिलै हुने भिरालो बलौटे माटो यो खेति को लागि राम्रो मानिन्छ ।
बिरुवा उत्पादन
पाकेको पोटिलो मरिचको गेडालाई २०देखि २४ घण्टासम्म पानीमा भिजाउने र गाईको गोबरसँग मिसाएर राम्रो सँग चलाएर सुरक्षित ठाउ मा राख्ने ।
२८ देखि ३२ दिन भित्रमा राम्रो सँग बिरुवा विकास हुन थाल्दछ र ४५ दिन भित्र रोप्नको लागि तयार हुन्छ ।
मरिचका बिरुवा रोप्दा विरुवा र लाइनबिचको दुरुी २.५ मि को हुनुपर्दछ ।
लहरमा फल्ने भएकोले यसलाई आडको जरुरत पर्ने हुदा फलामे तार काठको पोल पिल्लर तथा अन्य बिरुवाहरु पनि लगाउन सकिन्छ ।
मलखादको प्रयोग
मरिचलाई १०० ग्राम नाइट्रोजन, ४० गा्रम फस्फोरस, ४० ग्राम पोटास प्रतिबोट प्रतिबर्ष राख्न सिफरिस गरिएको छ ।
मलखाद प्रयोग गर्दा उपयुक्त मलको स्रोत, मात्रा, समय र ठाउँमा हाल्नुपर्छ ।
रोपेको पहिलो बर्ष एक तिहाइ, दूई बर्षे बिरुवाको लागि दूई तिहाई र तेस्रो बर्ष पुरै सिफारिसअनुसार मल हाल्नुपर्छ ।
मल हाल्दा फेदबाट ३० से मि टाढा, १५ से मि गहिरो कुलेसोमा हाल्नुपर्छ । कम्पोष्ट मल १० के जी प्रतिबोटको दरले हाल्नुपर्छ ।
चिस्यानयुक्त जमिन छैन भने १५ दिन जतिमा सिचाई को व्यवस्था गर्नु पर्दछ ।
काँटछाँट/ र उत्पादन
विरुवालाइ सही आकार दिन र रोगमुक्त राख्नुका साथै स्वस्थता र उत्पादकत्व कायम गर्न समय समयमा काँटछाँट गरिरहनुपर्छ।
विरुवा १ मि लामो भएपछि फेदको पातहरु हटाउनु पर्दछ ।
मरिच रोपेको तेश्रो वर्ष पछि विरुवाहरुमा फल लाग्न थाल्छ ।
विरुवमा मरिचको दाना पहेंलिएर एउटा झुप्पामा १ वा २ दाना रातो भइसकेपछि टिपेर, सुकाएर दान छुट्याउनुपर्छ ।
सुरुमा मरिचको दानालाई सुख्खा ठाउँमा सुकाएपछि मात्रै घाममा सुकाउनुपर्छ ।
घामा सुकाईसकेपछि मरिचको दाना कालो भएपछि भण्डारण गर्न सकिन्छ ।
तराइमा मंसिरदेखि पौषसम्म र पहाडमा पौषदेखि फागुनसम्म टिपिसक्नु पर्दछ।
एउटा मारिचको बोटबाट ४ देखि ६ किलोसम्म मरिच उत्पादन गर्न सकिन्छ ।
राम्रोसंग हेरविचार गरेमा प्रतिहेक्टर २ सय ७५ कीलो सम्म मरिच उत्पादन गर्न सकिन्छ ।
विभिन्न प्रजातीमा पाईन मरिचको बजार मूल्य औसत १ हजार रुपैया प्रति किलो रहेको छ ।
यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
